Filmlerde Kullanılan Çekim Teknikleri

Hareketli görüntüleri kaydedebilen kameranın icadı, sanatsal anlamda insanlığa çok büyük bir katkı sağlamış oldu. Tabii ki işin teknolojik boyutu da var. Ancak, kameranın icadıyla birlikte dev bir sektör doğdu: Sinema. 

Sinemanın doğuş tarihi kameranın icadıyla aynı zamana denk gelir. Elbette ilk çekilen filmler o dönemin teknoloji kıstı altında sessiz ve siyah beyaz görüntülerle çekiliyordu. Ancak o filmler arasından bugün dahi hala keyifle izleyebileceğimiz çok farklı filmler olduğunu söyleyebiliriz. 

Aslına bakılırsa sinema, insanlara aslında gerçek olmayan bir dünyanın hikayesini anlatabilme sanatıdır. Tabii ki bir filmin başarısını hikayesini mümkün olduğunca sürükleyici bir şekilde anlatmasına bağlayabiliriz. Bir filmin hikayesinin anlatılma şeklini ortaya koyan kişi de filmin yönetmenidir. 

Sinemanın icadından bugüne pek çok yönetmen, pek çok farklı anlatım tekniği ortaya koymuştur. Yönetmenlerin bu farklı anlatım tekniklerini ortaya koyma şekilleri de kamerayla çekim ve bunları kurgulama yöntemleridir. 

Filmlerin kurgu aşaması tamamen farklı bir konu olmakla birlikte çekim tekniklerinden önce kısaca bahsetmemiz gerekirse aslında temel mantık olarak bugünkü teknolojiyle bir Youtuber’ın video hazırlamasından çok da farklı değildir. Ancak görüntülerin gösterilme aşaması video dönüştürme ile videoların teknik olarak hazırlanması gibi şeylerin tamamen profesyonel olarak düzenlenmesi film kurgusunu bir Youtuber’un video kurgusundan biraz daha karmaşık kılıyor. Ancak yine de bugün profesyonel sinema kurgusu için de video dönüştürücü kullanılabiliyor. Günümüzün en popüler kurgu programları olarak ise Adobe Premier, After Effects veya Movavi isimleri anılabilir. 

Bu programları kullanarak görüntüleri doğru bir şekilde arka arkaya getirme izleyicinin filmin atmosferine girmesini sağlar. İşte filmin atmosferine sokmanın bir diğer yöntemi de kameranın o anın duygusal yoğunluğunu aktarmasına yardımcı olacak görüntü çekim teknikleridir. 

Kurgu ile ilgili tekniklerden başka bir yazıda daha detaylı bir şekilde bahsedelim ve dilerseniz görüntü çekim tekniklerine daha yakından bakalım. 

Panoramik Çekim (Genel Uzak Çekim)

Bir sahnenin panoramik çekimi sahnenin geçtiği yerin genel görünümünün seyirciye gösterilmesidir. Genellikle filmde geçen bir olayın nerede geçtiğinin önemli olduğu yerlerde bu çekim ile mekan gösterilir. 

Bu çekimde oyuncuların bireysel olarak bir önemi yoktur. Önemli olan mekandır. Özellikle savaş veya çatışmanın yoğun olduğu sahnelerde sahnenin gerginliğinin arttırılmasının mekana bağlı olduğu durumlarda bu çekimden alındığında seyircinin ortamın içine çekilmesi daha kolay olur. 

Örneğin; oyuncunun silah ile ateş ettiği yakın plan bir çekimde atışın bir savaş atmosferinde yapılıyor olduğunu sonrasında geniş planda gösterilirse ortamın gerginliği ve oyuncunun ölüm kalım mücadelesinin seyirci tarafından daha rahat anlaşılması sağlanır. 

Genel Plan (Uzak Orta Plan)

Mekanın önemli olduğu çekim planlarından bir diğeri de genel plandır. Genel plan, panoramik plan kadar geniş bir açıdan mekanı almaz. Mekanın ön planda olduğu uzak orta planda panoramik plandan farklı olarak oyuncular daha görünür haldedir. 

Daha çok iç mekanda kullanılan bir çekim tekniği olan uzak orta plan, dış çekimlerde de yerine göre kullanılabilir. Mekanın tümüyle görülmesinden ziyade olayın geçtiği yerin görülmesinin önem arz ettiği durumlarda önden mekanla ilgili izleyiciye bir bilgi vermek için bu yöntem kullanılır. 

Boydan Plan 

Oyuncunun ön planda olduğu noktalardaki çekim tekniklerinden biri boydan plan tekniğidir. 

Boydan plan adından da anlaşılacağı üzere oyuncunun tümüyle görüldüğü bir plandır. Bu plan, daha çok tek bir oyuncunun kadrajda olması gereken anlar için tercih edilmelidir. Boydan planda karakterin tanıtılması amaçlanır. 

Sinema tekniği açısından oyuncunun ayak kısmından karenin bitimiyle kafa kısmından karenin bitimi arasındaki boşluklar bire iki oranında olmalıdır. Oyuncunun ayağının bastığı yerden karenin bittiği yer arası 1 birimse kafasının bittiği yerle karenin bittiği yer arası 2 birim olmalıdır. En etkileyici boydan plan görüntüsü bu şekilde oluşur. 

Oyuncunun karizmasını ön plana çıkaran boydan planda karakter derinliğinin sağlanması amaçlanır ve izleyicinin kendini oyuncunun yerine koyması hedeflenir. 

Amerikan Plan (Dizden Plan)

Hollywood’un en çok sevdiği plan çeşidi olduğu için Amerikan plan olarak da adlandırılan çekim türü olan diz plan, adından da anlaşılacağı üzere oyuncunun dizden üstünün görüldüğü bir çekim türüdür. 

Diz plan genel sinema kuramında aslında çok da yeri olmayan bir plan türüdür. Bu planı sinema çekim teorileri arasına sokan yapımlar Western tarzı filmlerdir. Boydan daha yakın ancak belden daha uzak bu çekim tekniğinin kullanılmasının sebebi Western filmlerde bel çekiminde oyuncuların silahlarının görünmemesidir. 

Dolayısıyla oyuncunun yakından ancak silahıyla birlikte görülmesinin gerektiği durumlar için dizden plan çekim tekniği kullanılmalıdır. 

Bel Plan (Yakın orta plan)

Yakın çekim tekniklerinden bel plan, oyuncunun yaptığı hareketin önemli olduğu durumlara uygun bir çekim tekniğidir. Oyuncunun elindeki bir şeyi incelemesi ya da elindeki bir şeyle yürümesi gibi durumlar için en uygun çekim tekniğidir. Tercihen tek kişinin olduğu sahnelerde uygulansa da iki oyuncunun senkronize hareket ettiği zamanlarda ikisini de kadraja alacak şekilde tercih edilebilmektedir. 

Konuşma sahnelerinde çok tercih edilmez. Nitekim bu sahnelerde oyuncunun mimikleri önemlidir ve bel planda mimikler tam olarak anlaşılamaz. 

Göğüs Plan

Yakın çekim tekniklerinde karakterin diğer karakterler karşısındaki üstünlüğünü vurgulamak için bu plan kullanılmalıdır. Bu planda karakter, kamera tarafından göğsünün altından yukarı doğru gösterilir. Bu da bizim karakteri sanki yukarıdaymış gibi görmemizi sağlar. Bu sayede karakterin sahnedeki en önemli kişi olduğunu onun bize yukarıdan hitap etmesi sayesinde anlamış oluruz. 

Özellikle karakterlerin birbirleriyle hiyerarşik durumlarını vurgulamak için en çok kullanılan çekim tekniğidir. Bir karakterin diğerine üstün olduğunu göstermek için iki karakter arasındaki diyalog esnasında göğüs planla üstün karakter çekilirse seyircinin bu etkiyi anlaması daha kolay olacaktır. 

Ayrıca etkileyici bir tirat yapacak oyuncunun tiradının etkileyiciliğini arttırmak için de bu yöntem kullanılır. 

Omuz Plan

Bir filmde iki karakterin karşılıklı konuşması esnasında en çok kullanılan çekim tekniğidir. Diyalogların seyirci tarafından net bir şekilde anlaşılması bu planda mümkün olmaktadır. Karşılıklı konuşmada hitap edilen kişinin omzunun üstünden onun kafa arkası ve bir omzu görülecek şekilde çekim yapılır. 

Konuşmayı yapan kişininse iki omzu ve kafası net bir şekilde görülür. Bu sayede etkileyici bir diyalog atmosferi oluşturulur ve seyirci sanki konuşan kişi, kendisine sesleniyor gibi bir etkiye sokulur. Diyalogların gücü bu teknikle daha iyi yansıtılmış olacaktır. 

Baş Plan

Burada sadece tek bir karakterin çeneden kaşlara kadar yüzü görülür. Bu görünüm, karakterin mimik ve yüz ifadeleriyle duygusal durumunun seyirciye yansıtılmasının amaçlandığı durumlarda yapılır. 

Bu planın çok uzun tutulması karaktere karşı acıma duygusu oluşturur. Özellikle hüzünlü sahnelerde karakterin yaşadığı üzüntünün yansıtılması amacıyla bu plan kullanılmalıdır. Ancak hüzün atmosferinin uzun sürmesi istenmiyorsa bu plan anlık kullanılırsa daha uygun olur. 

Yüz Plan

Burada çene de gösterilmez ve sadece ağız burun ve göz gösterilir. Oyuncunun gözlerini ön plana çıkarmak amacıyla uygulanan bir çekim tekniğidir. O an için oyuncunun içinde bulunduğu duygu durumunun önemli olduğu anlarda bu teknikle çekim yapılmalıdır. 

Seyirci bu planla yapılan çekimlerde karakterin tüm duygu durumunu anlayabilir. Kısacası seyirci ile karakteri başbaşa bırakmak istediğiniz anlarda bu plandan görüntü almalısınız. 

Detay Plan

Filmin hikayesi içinde önemli olan objeleri göstermek için bu plan kullanılır. Genel çekimde görülemeyecek objelerin yakından çekilmesi ile uygulanır. 

Yönetmenler tarafından uygulandığı bir başka şekil de plan geçişleridir. Bir karakterin bir odadan başka bir odaya geçmesi hemen arka arkaya gösterildiğinde sanki farklı zamanlardaymış gibi algılanabilir. Ancak arada detayda bir objenin gösterilmesiyle seyircinin bu algısı kırılır. 

Mustafa İyitütüncü

Mustafa İyitütüncü Webhakim.com’un Kurucusudur. İnternet ve Teknoloji Uzmanı – Eğitim: Yazılım, sosyal medya, oyun ve uygulama haberleri ESL‘de Türkiye derecesi ve Hasan Kalyoncu Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği. Anadolu Üniversitesi Yazılım Mühendisliği. Uzmanlık: Teknoloji, Sosyal Medya Yönetimi ve Çözümleri, Hata raporları ve çözümleri, İşletim sistemleri, Oyun, Ağ oluşturma, Bilgisayar ve Çevre Birimleri konularında 8 yıldır içerik üretmekte. Youtube kanalında teknoloji, sosyal medya (instagram, twitter, facebook, linkedin) ve bilişim konularında 30 Milyon izlenme yakaladı ve şuan Webhakim.com’da bilgi ve tecrübeleri ile kullanıcılara yardımcı oluyor. Daha fazla bilgi için tıklayınız. İletişim için: [email protected]